21. kolovoza 2017.

Platno

platna

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Platno je od davnina služilo kao podloga za neke vrste slikanja. U Egiptu je pronađen fragment oslikane tkanine star oko 4000 godina. Na dalekom istoku, u staroj Kini, slikalo se na svili vjerojatno početkom 7. st. Sačuvana su i neka srednjovjekovna uputstva o načinu pripreme tkanine za slikanje. Poznata je također praksa starih majstora da dasku sklonu krivljenju i pucanju prekriju platnom. Vjeruje se da je platno nategnuto na drveni ram bilo podloga za religiozne slike koje su, najčešće u srednjovjekovnoj Italiji, nošene prilikom crkvenih procesija. U periodu renesanse platno je korišteno prije svega za radove većih dimenzija. Poslije 16. st. sa razvojem uljanog slikanja platno skoro sasvim potiskuje tradicionalnu podlogu – dasku.

Najdužu povijest ima laneno i konopljino platno. Pamučno platno i juta poslužili su kao osnova za slikanje mnogo kasnije, tek u 19. st. Prema iskustvu laneno platno je najkvalitetniji materijal, lošijih osobina su konoplja, pamuk i juta.

Struktura, odnosno način tkanja varira sa epohama i školama. Struktura je određena debljinom niti, gustinom niti pri tkanju (prozračnošću tkanja) i vrstom veza. Za neke škole i epohe utvrđene su specifične strukture. Struktura tkanja pomaže u datiranju i lociranju slike.

Kada se tražilo deblje platno koristila se juta koja je po kvalitetu lošiji materijal. Finija i gušća platna koriste se od sredine 18. st. U upotrebi su platna tkana tvornički. U 19. st. počinje upotreba pamučnog platna. U novije vrijeme koriste se platna od modernih sintetičkih vlakana u kombinaciji s biljnim vlaknima. Odlikuju se velikom čvrstoćom, dimenzionalnom stabilnošću, otpornošću na svjetlo, kemikalije, vodu, buđ i insekte.

Termin platno podrazumijeva sve vrste tkanja u čijem sastavu prevladava celuloza. Tekstilna vlakna se razlikuju po građi i svojstvima.

Laneno platno: lan se dobiva iz stabljike lana, vlakno je vrlo tanko, relativno mekano i elastično. Glavni sastojak lanenog vlakna je celuloza zbog koje je platno higroskopno. Laneno platno je najelastičnije i najbolje podnosi “rad platna”.  Najfinije vrste lanenog platna su svijetle srebrnasto-žute boje. Najčešće je zeleno-sive boje.

Konopljino platno: konoplja je dvodoma biljka. Muška konoplja daje mekše i elastičnije vlakno od ženske konoplje. Konopljino vlakno je duže, drvenastije i dlakavije od lanenog, zato je čvršće, izdržljivije, ali manje elastično. Najkvalitetnije konopljino platno je srebrnasto-sive boje, zeleno-žute boje je srednjeg kvaliteta, a smeđe vrste su najlošije.

Jutino platno: juta se dobiva se iz stabljike biljke koja uspijeva u vlažnim tropskim krajevima Indije, Kine, Pakistana, Brazila. Vlakno je drvenasto, tvrdo, puno dlačica i hrapavo. Nije elastično, brzo se istroši i raspada. Platna srebrnaste boje su najkvalitetnija jer su najmekša. Žute i smeđe vrste su lošijeg kvaliteta. Djelovanjem svjetlosti juta tamni, postaje smeđe boje, lako se raspada.

Pamučno platno: pamuk je mekano vlakno koje raste oko sjemena biljke. Po sastavu je skoro čista celuloza. Boja pamuka je svjetlo-žućkasta ili bijela. Izbjeljuju se pamučna vlakna, ali ne platno jer bijeljenjem postaje manje elastično. Pamuk nema dovoljnu elastičnost. Danas se na tržištu mogu nabaviti kvalitetna i čvrsta pamučna platna.

Kod mješanih tkanja osnova se sastoji od niti lana ili konoplje, a niti pamuka čine potku, ili obrnuto. Zbog nejednakog stezanja i rastezanja može doći do pucanja preparature pa ovakva platna nisu pouzdani nosioci slike.

 

Translate »